İşyeri Teşkilât Yasasının (İTY) kısa tarihçesi
siteadi.com - Almanyada isci haklari








► Bugünkü adıyla İTY’nın ilk benzeri 1891 yılında “ArbeitschutzG.” adıyla kabul edilen yasadır. Bu yasayla oluşturulan “Fabrika Komisyonları” ise bugünkü adıyla İT’idir.



Yaptırım gücü olmayan bu Komisyonların görevi;


► Şikayet dinleme,
► Çalışanları disipline etme, ve
► İşçileri İşverenden uzak tutmakdı.


AMAÇ:


► Yavaş da olsa güçlenen işçi sınıfı hareketinin işyerlerine girmesini önlemek,
► İşyerlerindeki bağımsız İşçi Temsilciliği oluşturma uğraşılarını baltalamak.


► 1891 Yasasının ardından, aradaki bazı yasal değişikliklerden sonra, 5 Aralık 1916’da Sendikalarında onayı ile „İşçi Komisyonları Yasasının“ (Arbeiter-Ausschüsse) çıkarıldığını görüyoruz.


Bu yasanın görevi:


► İşçi Komisyonları üyelerinin, İşçiler ile İşveren arasında „Postacılık“ görevi,
► Dilek ve istekleri dinleme ve İşverene iletme,
► Yaptırım gücü yine yok.


☻ Sendikaların bu yasaya „Evet“ demelerinin nedeni, yasanın istenilen bir yasa olmasından öteye, en azından 1891 yasasının geçerliliğine son verme, yani “Kötünün iyisi” görüşüydü.


► Bunun ardından, 1918 yılında, Almanya’nın büyük şehirlerinde işçi ayaklanmaları olarak başlayan ve tarihe “Kasım Devrimi” olarak geçen olaylara şahit oluyoruz. İşçiler; Hamburg, Berlin, Münih ve Rur bölgesinde şehir yönetimlerini ellerine geçirerek, buralarda “Temsilciler
Cumhuriyetini” (Räte-Republik) ilân ettiler.


► Bu harekete Hamburg’da denizciler ve bazı yerlerde Askerler de katıldı.


► Durumun ve İşçilerin ciddi tavrını gören politikacılar ve partiler bir takım ucuz tavizler vererek, İşçilerin bu girişimlerinden vazgeçirdiler.


► ÖRNEĞİN:


► 8 Saatlik işgünü,
► Kadınlara hamilelik izni
► Çocuk çalıştırılmasıjın önlenmesi
► Yeni bir yasa sözünün verilmesi. vs.vs.
► Weimer Cumhuriyeti – Monarşi


► 4 Şubat 1920’de çıkarılan yeni yasa, yani “İşçi Temsilciliği Yasası” daha öncekilerle karşılaştırıldığında, tabii ki daha geliştirilmiş bir yasaydı.


► Bu yasayla, İşyerlerinde “İşçi Komisyonları” (Arbeiter-Räte) oluşturuldu


►Fakat, 1918 yılı işçi hareketine neden olan sorunlara bu yasa da
çözüm getirmedi.





► Örneğin: Bağımsız İT’i, işyeri içi birlikte karar yetkisi, vs. vs.


► Bu arada, İşçi Komisyonları, çalışanların bağımsız temsilciliği ve Birlikte karar yetkisi konularında Sendikalar ve Sosyal Demokratlarla görüş ayrılığına düştüler.


► Bu olay, onların mücadele gücünü ister istemez zayıflattı.


► Taraflar görüş ayrılıklarının ortaya çıkardığı sonucu, iş işten geçtikten sonra anladılar.


☻ 1920’de kabul edilen yeni yasa Temsilcilere, verilen mücadelenin ana noktası olan “Birlikte Karar” (Mitbestimmung) hakkı ve İT’ne bağımsızlık getirmediği gibi,


► Çıkar çelişkisini varlığını resmem inkâr etmekte,
►İT’nin ana görevinin“İşyerinin amacına ulaşmasında” İşvereni desteklemeyi öngörmekteydi.

► Yasa ayrıca İşçi ve Büro Hizmetlilerini; “İşçiler Temsilciliği” ve “Hizmetliler Temsilciliği” olarak da ayırmaktaydı.


☻1920 İşçi Temsilcileri Yasası, 30 Ocak 1933’de iktidara getirilen Hitler faşizmi ile 1934 yılında yürürlükten kaldırıldı. Yerine, “Ulusal İş Yasası” (Gesetz zur Ordnung der nationale Arbeit) getirildi.


► Von Papen’in Başbakanlığa getirilmesi ve kısa bir dönem sonra, yani 30 Ocak 1933’de Hitler’in Başbakanlığa, von Papen’in de Başbakan Yardımcılığını üslenmesi.


►Yani NSDAP’nin ve Hitler’in tek başına iktidar oluşu.


► 60.000 İşçi lideri ve demokrat insanın tutuklanması, katledilmesi


☻Savaş sonrasında:


►11 Eylül 1947’de IG Metall’in Lüdenscheid kuruluş kongresi


► Müttefik devletlerin, sendikaların yeniden yapılanmalarına ilk plânda; “Kendi işgal bölgelerine bağımlı olmak koşuluyla” izin vermeleri.


► Daha sonra bu koşulun kaldırılması ve 4 Nisan 1949’da DGB Münih kuruluş kongresi.


► Alman Anayasasının yapılması ve Parlamentoda kabulü


►► Anayasa – Özgür Sendikacılık ve İşçi hakları


► CDU Ahlener Programı, Sendika ve İşçi hakları.


► Yine 1949’da CDU’lu Konrad Adenauer’in bir tek oyla, yani kendi oyu ile iktidara gelip Başbakan oluşu.
►1951’de, Montan Mitbestimmung dediğimiz, D+Ç ve Kömür Madenleri branşlarında “Birlikte Karar Yasası” çıkarıldı.


► “Çıkarıldı” derken, bu kendiliğinden olan bir olay değil, D+Ç ve Maden İşçilerinin ve onların Sendikalarının grev tehditiyle aldıkları bir hak.


► Buna paralel olarak, Sendikaların uğraşı verdiği başka bir alan da, İTY idi.


► K. Adenauer: “1920 İT. Yasası yeterlidir”.


☻Gelişmeleri engelleyemeyeceğini gören Başbakan K. Adenauer, 1952’de Sendikaların istemlerinden uzak bir İTY’ı Parlamentodan geçirdi.


► Yeni Yasa, Ekonominin ve işyerlerindeki ilişkilerin hakim çevrelerin lehine düzenlenmesini içermekteydi.


► Sendikal istemlerden olan:


► İşyeri içi birlikte karar hakkı ve diğer bazı istemler (Kilit Sanayii, Bankalar) yasaya bu kez de alınmadı.




►12 Yıl süren dönem ve 8 Mayıs 1945 Kapitilasyon




► Sendikaların protestoları, iş bırakmalar, uyarı grevleri ve basın emekçilerinin Almanya çapında iki gün süren grevleri bu yasanın bu şekliyle çıkarılmasını önleyemedi.








☻ Burada ilginç olan şöyle bir durum var:


►Biraz önce sözünü ettiğim, 1951’de D+Ç ve Maden işkoluna geçerli “Birlikte Karar Yasasının” çıkarılmasını engellemek isteyen Başbakan Adenauer, tüm Sendikaların Almanya çapında greve gideceği korkusuyla, yasanın çıkarılmasını engelleyemedi, yani mücadeleyi Sendikalar kazandı.


► Bir yıl sonra, yani 1952’de yine aynı Sendikalar, yine aynı Başbakan, fakat çok daha fazla sayıda işçiyi kapsayan İTY’ı için SENDİKALARIN GREVE GİTMEMESİ.


►(Bir anı) Alman İşçi Sınıfı Tarihi I. Semineri


☻ 1952 İTY’ı, 1920 İşçi Temsilcileri Yasasına oranla “İlerici” olmasına rağmen: