siteadi.com - Türkiye’nin Özgün Projesi: Köy Enstitüleri

1935 yılında Türkiye’de eğitimin yaygınlaşmasına yönelik birçok karar alındı. Bunlardan en önemlisi ise askerliğini çavuş veya onbaşı olarak yapmış olanların yapılacak olan öğretmen okullarında eğitilerek öğretmen olmalarını sağlamaktı. Proje kapsamından 1937 yılında CHP yönetimi ve Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan, ilki Eskişehir-Çifteler olmak üzere İzmir, Edirne ve Kastamonu’da toplamda dört tane Köy Öğretmen Okulu açtı.




Saffet Arıkan’ın ardından Mili Eğitim Bakanlığı görevine Hasan Ali Yücel getirildi. Proje İsmet İnönü himayesinde daha da geliştirilerek Köy Enstitüsü projesine dönüştürüldü. Hasan Ali Yücel, İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç ile birlikte geniş ve tarıma elverişli arazilerde Türkiye’de özellikle seçilen 21 bölgede Köy Enstitüleri açtı. Türkiye ekonomisinde 21 okulun aynı anda kurulup hizmete açılması imkansız olduğu için okulların kuruluşunda enstitülere alınan öğrenciler yapım işlerinde ve örnek tarım uygulamalarında görev aldılar.



Projenin temel amacı Türkiye’de %5 olan okuryazarlık oranını daha yüksek seviyelere getirmekti. Temel hedef ise çocuklara temel eğitimin dışında hayata dair tüm yetkinlikler kazandırılarak başka köylere öğretmen yetiştirmekti. Köy Enstitüleri’nde okutulan derslerin %50’si kültür, %25’i tarım, %25’i de teknik derslerdi. Kültür dersleri kapsamında Türkçe, tarih, coğrafya, yurttaşlık bilgisi, matematik, fizik, kimya, tabiat ve okul sağlık bilgisi, yabancı dil, el yazısı, resim-iş, beden eğitimi ve ulusal oyunlar, müzik, askerlik, ev idaresi ve çocuk bakımı, öğretmenlik bilgisi eğitimleri; tarım dersleri kapsamında tarla ziraatı, bahçe ziraatı, fidancılık, meyvecilik ve sebzecilik bilgisi, sanayi bitkileri ziraatı, zooteknik, kümes hayvanları bilgisi, arıcılık, ipek böcekçiliği, balıkçılık, su ürünleri bilgisi ve ziraat sanatları eğitimleri; teknik dersler kapsamında köy demirciliği (nalbantlık, motorculuk), köy dülgerliği (marangozluk), tuğlacılık, kiremitçilik, taşçılık, kireçcilik, duvarcılık, sıvacılık, betonculuk, dikiş-biçki, nakış, örücülük ve dokumacılık eğitimleri veriliyordu.



Köy Enstitüleri’ne öğretmen yetiştirmek amacıyla 1942-43 öğretim yılında Ankara Hasanoğlan Köy Enstitüsü’ne bir Yüksek Köy Enstitüsü eklendi. Köy Enstitüleri’nin en başarılı öğrencileri, öğretmenler kurulu kararı ve sınavla üç yıllık bu okula alındı. Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nde Türkiye’nin en seçkin eğitimcileri, üniversite öğretim üyeleri ve devlet yöneticileri görev aldı. Derslerin bir bölümü Ankara’daki bazı fakülte ve yükseköğretim kurumlarında görülüyor, bazı uygulamalı dersler ise ilgili devlet kuruluşlarında işleniyordu.

Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nden 774 sağlıkçı mezun oldu. Tüm Türkiye’de 1940-1954 ise 6.875 eğitmen, 1.398’ü kadın, 15.943’ü erkek olmak üzere toplam 17.341 öğretmen yetişmişti. Ayrıca 15.000 dönüm tarlada üretim yapılmış, 750.000 yeni fidan dikilmişti. 150 büyük inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 20 uygulama okulu, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 12 elektrik santralı, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 3 balıkhane yapılmıştı.



1946 yılında, komünistleri, Köy Enstitüleri’ni, köy çocuğu ve Enstitü çıkışlı köy öğretmenlerini koruduğu gerekçesiyle sürdürülen saldırılar karşısında CHP tarafından da yalnız bırakılan Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı görevinden istifa etmesinin ardından yerine Reşat Şemsettin Sirer getirildi.



Sirer’in gelmesinin ardından önce Hasanoğlu Yüksek Köy Enstitüsü kapatıldı. Ardından pek çok öğretim üyesi çocuklara ideolojik eğitim verdiği ve taze beyinleri bulandırdığı iddiasıyla görevinden uzaklaştırılıp yerlerine başkaları getirildi. İsmail Hakkı Tonguç’un da görevden alınmasının ardından Köy Enstitüleri’nin ayakta durması zor gözüküyordu.



Demokrat Parti’nin iktidar olmasının ardından Köy Enstitüleri’ne bağlı eğitim ve sağlık kursları kapatıldı. Birkaç yıl sonra da çıkarılan 6234 sayılı yasayla 27 Ocak 1954’te Köy Enstitüleri tümüyle kapatıldı. Köy Enstitüleri’nin adı İlköğretmen Okulu olarak değiştirildi.